Priča o bulevaru oslikava život Beograda kroz vekove, povezujući prošlost sa sadašnjim vremenom
Via militaris, rimski put, povezivao je Singidunum sa Carigradom i imao strateški značaj
Bulevar kralja Aleksandra nije samo najduža ulica u Beogradu, već i najstariji aktivni put, koji seže u prošlost dugu 2.000 godina. Rimljani, osmanski karavani, trgovci, putnici, vojske - svi su prolazili baš tuda. Danas kroz njega žurimo na posao, u školu, na tramvaj, a u vreme kada je na ušću Save u Dunav bio rimski kastrum (tvrđava), ovde je prolazio čuveni Via militaris - put koji je povezivao Singidunum i Carigrad!
Ovaj put je bio od strateškog interesa i u osmansko doba. Posle mira u Hadrijanopolju 1828, smatrao se neutralnim zemljištem, dostupnim svim prolaznicima. Polazeći iz beogradske varoši kroz Stambol kapiju, išao je preko današnjeg Trga republike, pa Makedonskom i sadašnjom Dečanskom ulicom, prolazio pored Batal džamije i brega Vračar, pa dalje ka Boleču.
Sokače kod Zlatnog topa
Carigradski drum je tokom 19. veka pretvoren u ulicu koja se najpre zvala Sokače kod Zlatnog topa. Kasnije je naziv izmenjen u Markova ulica, a posle 1834. dobija ime Fišeklija, po drvenim dućanima u kojima se prodavao barut u fišecima (dućani su bili duž starog Tašmajdanskog groblja), piše na sajtu Zvezdara.rs.
Krajem 19. veka postaje Ulica kralja Aleksandra Obrenovića, nazvana po kralju Aleksandru I Obrenoviću, poslednjem vladaru iz te dinastije. Posle Drugog svetskog rata ova ulica nazvana je Bulevar oslobođenja, pa Bulevar revolucije, da bi početkom 21. veka dobila naziv koji ima i danas - Bulevar kralja Aleksandra.
Ova najduža beogradska ulica proteže se od Trga Nikole Pašića do odvajanja za Veliki Mokri Lug. Osamdesetih godina Bulevar je bio dug čak 9 kilometara.
Ulica je menjala imena, grad se širio, ljudi se prolazili, ali priča je ostala ista: ovde je puls Beograda.
Na Bulevaru su nikla čitava predgrađa: Đeram je dobio ime po starom vodovodu koji je donosio vodu u grad, Lion po čuvenoj kafani gde su se skupljali činovnici i omladina, Cvetko je bio centar trgovine i života starog kraja.
Život kočijaša, radnika, nadničara…
Nekada je od Đerma do Cvetka sve bilo popločano kamenim kockama, pored ulice su bili duboki šanci, a iznad njih visoki jablanovi. Tu su živeli kočijaši, radnici, nadničari… Tu su bile pekare, prodavnice duvana, knjižare, zanatlijske radnje, radionice, bakalnice, kafane i bifei. Većina radnji bila je u malim i neuglednim kućama gde su higijenski uslovi bili loši. Ove trgovine, zanatske radnje i kafane su u velikoj meri pratile i prilagođavale se kupovnoj moći svojih mušterija. Većina bakalnica i pekara je siromašnim komšijama davala robu na veresiju. Trgovci su poznavali mušterije, znali im želje, ukuse i navike. Pred velike praznike (naročito pred Novu godinu) trgovci su svojim stalnim mušterijama uručivali prigodne poklone kao znak poštovanja, piše na sajtu Zvezdara.rs.
Vodom se snabdevali iz bunara
U delu oko Cvetkove pijace, u ovom periodu, kako je u svojoj knjizi „Beogradska periferija kod Cvetkove kafane“ napisao Milan Mića Stamenković, bile su neplanski zidane zgrade, podignute od lošeg materijala sa lošim higijenskim uslovima. U mnogim zgradama nije bilo ni struje ni vode iz gradske mreže, vodom su se snabdevali iz bunara, a stanove su osvetljavali petrolejskim lampama. Kupatila nije bilo, već samo poljskih nužnika negde u dnu dvorišta. Ulice su bile uzane i retko koja je bila kaldrmisana. Tu su stanovali nezaposleni radnici, nadničari, fizički radnici, kočijaši, poneki službenik ili radnik beogradske opštine.
U kafani “Lion” su se igrali bilijar i šah, ali i održavale igranke. Ovo je bio Beograd pun života, priča, ali i veoma skroman.
Đeram - mahale, polja, kolari
I priča o Đermu nosi duh starog Beograda. Pre nego što smo imali bulevare, zgrade i žurbu, ovde je bio bunar koji je napajao kraj. Oko njega mahale, kolari koji dovoze robu, jablani koji šušte iznad kamenih kocki.
Ime koje svi danas znamo, nastalo je od stare reči “đerm” – vrste bunara koji je nekada napajao ovaj deo Beograda. Nekada davno, pre nego što je Zvezdara postala grad u gradu, Đeram je bio zasebna opština. Sastavljen od nekoliko mahala, okružen prostranim poljima, a centar života bio je baš oko bunara – đerma.
Tezge i za prodaju i za spavanje
Godine 1957. ušao je u sastav Zvezdare, ali je ime ostalo kao trag starijih vremena. Pre nego što je postao gradski kraj, oko Đerma su bila polja kroz koja je prolazio put prekriven kamenom kockom, seljaci su kolskim zapregama dovozili robu na tadašnju Đeram pijacu. Tezge su sami pravili, služile su i za prodaju i za odmor i za spavanje. Kroz kaldrmu Đerma prošao je život starog Beograda.
Danas je Đeram jedna od najstarijih pijaca u Beogradu koja nosi mirise ranog jutra, glasove prodavaca, jarke boje, šuštanje sveže robe i toplinu koju samo stare beogradske pijace imaju.
I na Bulevaru kralja Aleksandra, iako danas izgleda moderno, i dalje živi priča stara hiljadama godina o drumovima, putnicima i sudbinama “malih” ljudi velikog srca.
Kad sledeći put budete u ovom kraju, setite se - ulica kojom hodate nije samo put, ona je istorija koja diše već hiljadama godina.
